Historia Świdnicy
Spis Treści
W 1070 roku, kiedy Świdnica była częścią Polski pod panowaniem Piastów, nazwa miasta pojawiła się po raz pierwszy na piśmie jako Svidnica. Świdnica stała się miastem około 1250 roku, choć nie istnieją żadne dokumenty założycielskie, które by to potwierdzały. W tym czasie miasto należało do Księstwa Wrocławskiego. W 1290 r. Świdnica miała już sześć bram i mury miejskie, kwitł handel i sztuka. W Świdnicy już pod koniec XIII w. istniały cechy piekarzy, tkaczy, garncarzy, szewców, kuśnierzy i krawców. Znany był w mieście wyrób piwa. Blisko 300 domów miało pozwolenie na produkcję piwa pod koniec XV wieku.
W wielu miastach europejskich i regionalnych, m.in. we Wrocławiu, Krakowie, Toruniu, Pradze, Pizie, istniały lokale zwane „Piwnicami Świdnickimi”, które serwowały piwo ze Świdnicy. Najstarszą restauracją w Polsce i jedną z najstarszych w Europie jest Piwnica Świdnicka we Wrocławiu. W Świdnicy znajdowała się również mennica. W latach 1287 i 1291 w mieście osiedlili się odpowiednio franciszkanie i dominikanie. Od 1291 do 1292 r. Świdnica była siedzibą książąt rządzących Księstwem Świdnicko-Jaworskim. W 1368 r. zmarł Bolko II Świdnicki, ostatni polski książę piastowski. Wdowa po nim władała księstwem aż do swojej śmierci w 1392 roku, kiedy to Wacław IV czeski włączył je do Królestwa Czeskiego.
Licząca pod koniec XIV wieku około 6.000 mieszkańców Świdnica była jednym z większych miast Śląska. W 1429 r. miasto skutecznie odparło atak husytów. Od około 1469 do 1490 roku miasto znajdowało się pod panowaniem Królestwa Węgier, a następnie stało się częścią Czech pod kontrolą Jagiellonów. W mieście działały w XV wieku liczne młyny. Istniały znaczące rynki zbytu bydła i chmielu.
W 1526 r. miasto weszło w skład sąsiedniego księstwa którym władali Habsburgowie. W XVI w. było jednym z głównych ośrodków anabaptystów w regionie. Ze względu na plagi, pożary i oblężenia, miasto przeżyło ogromne trudności podczas wojny trzydziestoletniej (1618-48). Podczas I wojny śląskiej Królestwo Pruskie zdobyło Świdnicę pod zniemczoną nazwą Schweidnitz (1740-42). Osada została przekształcona i była wykorzystywana jako twierdza do 1866 roku.,
W październiku 1761 r., w czasie III wojny śląskiej, znanej również jako wojna siedmioletnia, miasto zostało ponownie zajęte przez Austrię, ale już rok później odzyskali je Prusacy. W 1803 r. miasto odwiedził Józef Wybicki, polski prawnik, poeta, działacz polityczny i wojskowy, pamiętany jako autor słów hymnu swojego kraju. Podczas wojen napoleońskich w 1807 roku miasto zostało opanowane przez wojska francuskie. W 1871 roku, kiedy to Niemcy zostały zjednoczone, miasto zostało przyłączone do Cesarstwa Niemieckiego rządzonego przez Prusy i pozostało jego częścią do końca II wojny światowej.
W Schweidnitz według pruskiego spisu ludności z 1905 roku mieszkało 30.540 osób, z czego większość stanowili Niemcy. Niewielka mniejszość polska stanowiła jednak około 3% mieszkańców. W Schweidnitz spoczywał Lothar von Richthofen, as lotniczy z I wojny światowej, aż do czasu aneksji miasta przez Polskę po II wojnie światowej, kiedy to cmentarz został zniszczony. W czasach nazistowskich w mieście znajdowało się więzienie hitlerowskie, a w czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli tu także obóz pracy przymusowej, trzy oddziały pracy jenieckiej obozu Stalag VIII-A oraz podobóz obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Jednym z więźniów był Lesław Bartelski, polski pisarz i uczestnik powstania warszawskiego.
Miasto wraz z większością Śląska powróciło do Polski na mocy nowych ustaleń granicznych po klęsce Niemiec hitlerowskich w 1945 roku, zawartych na konferencji poczdamskiej. Miasto zostało wtedy ponownie zaludnione przez Polaków, z których wielu zostało wypędzonych z polskich terenów zaanektowanych przez Związek Radziecki, a ci Niemcy, którzy jeszcze nie uciekli lub zostali zabici podczas wojny, zostali następnie wypędzeni do pozostałych części Niemiec zgodnie z umową poczdamską. W latach 50-tych XX wieku w Świdnicy zamieszkali również uchodźcy z greckiej wojny domowej.
Kościół pokoju w Świdnicy
Kościół Pokoju w Świdnicy był jednym z trzech Kościołów Pokoju, które katolicki cesarz Ferdynand III, pod naciskiem protestanckiej Szwecji, pozwolił wybudować w dziedzicznych księstwach Habsburgów na Śląsku (dwa pozostałe w Głogowie i Jaworze). Wszystkie kościoły zbudowane przez katolików, przejęte przez protestantów, zostały oddane Kościołowi katolickiemu. Po wybuchu wojny ewangelicy utracili możliwość praktykowania własnej religii i prowadzenia własnych kościołów. W księstwach rządzonych przez Piastów Śląskich, którzy byli przede wszystkim ewangelikami, zezwolono jednak na zachowanie wszystkich kościołów jako protestanckich.
Na budowę Kościołów Pokoju nakładano celowo dodatkowe ograniczenia, aby zwiększyć trudność ich budowy lub, w przypadku ich ukończenia, skrócić okres użytkowania świątyni. 23 sierpnia 1656 roku został wmurowany kamień węgielny kościoła w Świdnicy i rozpoczęła się budowa kościoła. Autorem pomysłu był Albrecht von Saebisch, mistrz budowlany z Wrocławia, a Stolarz z Świdnicy Andreas Kaemper zrealizował projekt. Pochodzący z Świdnicy Christian Czepko wyruszył w trasę po protestanckich dworach w Europie, aby zebrać pieniądze na budowę świątyni. W budowę zaangażowali się ewangeliccy ślązacy ze wszystkich warstw społecznych, w tym chłopi, mieszczanie i szlachta.
Dodatkowe ogrnaniczenia które zostały nałożone na budowę kościołów pokoju dotyczyły materiałów, które mogły być wykorzystane podczas budowy – ograniczając je tylko do drewna, gliny, piasku i słomy. Kościół Pokoju w Świdnicy zbudowano metodą szachulcową. Była to centralnie umieszczona budowla o drewnianym szkielecie, który wypełniony był mieszaniną gliny i słomy. Zaprojektowano go na planie krzyża greckiego. Sala chrztów i zakrystia na wschodzie, Sala pogrzebowa na zachodzie, Sala ślubów na południu i Sala polowa na północy służyły jako uzupełnienie centralnej budowli.
Budynek ma 30,5 m szerokości i 44 m długości. Na pierwszym piętrze i w galeriach na czterech wyższych kondygnacjach zmieści się 7,5 tys. osób (w tym 3 tys. na miejscach siedzących). Jako jeden z zaledwie dwóch kościołów protestanckich w księstwie świdnicko-jaworskim, kościół został wzniesiony z myślą o tym, by pomieścić jak największą liczbę wiernych, co było istotne zwłaszcza w czasach, gdy wolność wyznania protestantów była ograniczona. W związku z tym świątynia ma pokaźne wnętrze (1090 m2) i kubaturę.
Po dziesięciomiesięcznej budowie nowy kościół w Świdnicy odprawił swoje inauguracyjne nabożeństwo 24 czerwca 1657 roku.
Dzwonnica i szkoła ewangelicka zostały zbudowane w pobliżu kościoła w 1708 roku, podczas wielkiej wojny północnej, kiedy pozycja ewangelików w zakresie wyznania uległa poprawie, ponownie pod wpływem szwedzkiego monarchy. Obie budowle zachowały się do dziś.
Mimo że do powstania kościoła doprowadziły spory religijne, służy on jako symbol pokoju. W 1989 roku kanclerz Niemiec Helmut Kohl i premier Polski Tadeusz Mazowiecki modlili się w kościele o harmonię. Szwedzka para królewska Carl XVI Gustav i królowa Silvia gościli w katedrze w 2011 roku. W 2014 roku w międzywyznaniowej modlitwie o pokój wzięły udział premier Polski Ewa Kopacz i kanclerz Niemiec Angela Merkel. „Apel o pokój” został podpisany w kościele w Świdnicy we wrześniu 2016 roku przez wyznawców buddyzmu, islamu, judaizmu i chrześcijaństwa (reprezentowanych przez Dalajlamę XIV).
Rynek i Muzeum Kupców
W centrum świdnickiego rynku znajduje się ratusz, który został zbudowany w 1291 roku. Niegdyś był to obiekt bardziej handlowy niż administracyjny, a obecnie mieści się w nim charakterystyczne muzeum.
Przed wejściem do Muzeum Dawnego Kupiectwa znajduje się ławeczka z pomnikiem Marii Kunitz, pierwszej kobiety astronomki, która w XVII wieku mieszkała i prowadziła badania naukowe w Świdnicy.
Prawa ręka posągu trzyma „Uranię propitia”, najsłynniejsze dzieło Kunitz, które zostało wydane jednocześnie po łacinie i po niemiecku. Astronomka wydała to dzieło w 1650 roku za własne pieniądze, co czyni ją historyczną prekursorką self-publishingu.
Muzeum Dawnych Kupców jest Jedyną tego typu instytucją w Polsce. Ekspozycja jest fascynująca i różnorodna, oprócz poznania historii miasta, odkryjesz jak handel i rzemiosło przyczyniły się do rozwoju Świdnicy. W ekspozycji stałej znajduje się kilka niezwykłych rzeczy, w tym pieniądze, przyrządy do mierzenia długości, wagi i maszyny do liczenia. Znajdują się tu również aranżacje przedstawiające, jak dawniej wyglądał sklep, apteka i bar. Dodatkowo nie zapomniano o słynnym świdnickim browarze. Nie można zapomnieć o makiecie Świdnicy, która jest chyba najbardziej niesamowitą ekspozycją Muzeum Dawnych Kupców.
Najbardziej reprezentacyjna część Ratusza, Sala Rajców, znajduje się w pierwszym rzędzie. Wchodzi się do niej przez drugorzędny portal z napisem w języku polskim „szczęśliwe miasto, które w czasie pokoju uchyla się od wojny”.
Wieża ratuszowa była przypuszczalnie budowlą, która była najczęściej niszczona i odbudowywana w mieście. Ostatni raz została całkowicie zniszczona w latach 60-tych XX wieku, następnie w latach 2010-2012 została zrekonstruowana. Z wieży, która ma ponad 58 metrów wysokości, roztacza się najwspanialszy widok na rynek i miasto. W jej skład wchodzą dwa tarasy widokowe, z których jeden jest zadaszony, a drugi otwarty. Oprócz miasta widać z nich również górę Ślężę i szczyty Gór Wałbrzyskich. Na najwyższy poziom prowadzi tylko dwanaście schodów dzięki zamontowanym windom, więc bez względu na kondycję fizyczną każdy może podziwiać widok.
Katedra
Bezsprzecznie wyższa jest 101,21-metrowa wieża katedry św. Stanisława i św. Wacława w Widnicy. Jest to szósta co do wysokości wieża kościelna w Polsce i najwyższa na Śląsku. Oprócz tego posiada też największe gotyckie okno na Śląsku, mierzące 18 metrów wysokości na 6 metrów szerokości, oraz najwyżej zawieszony dzwon w Polsce.
Fundamenty gotyckiego kościoła pochodzą z 1330 roku, ale jak to zwykle bywało, w kolejnych dziesięcioleciach przechodził on liczne przebudowy i uzupełnienia. Okazała budowla kryje barokowo-gotyckie wnętrze ze wspaniałym ołtarzem głównym i pięcioma rzeźbami świętych autorstwa Johanna Riedla. Jest on wzorowany na ołtarzu z kościoła Val-de-Grâce w Paryżu z okresu baroku. 71-metrowa nawa główna jest wypełniona charakterystycznymi budowlami. Znajduje się tam gotycki poliptyk z 1492 roku, który prawdopodobnie został stworzony przez jednego z uczniów Wita Stwosza i był wzorowany na Ołtarzu Mariackim w Krakowie.
Ogród Różany i Parki
W Świdnicy oprócz zabytkowych budowli znajdują się tereny zielone, w tym 8 parków miejskich. Największym z nich jest Park Centralny, który znajduje się w pobliżu Kościoła Pokoju i Katedry. Niedawno przeszedł renowację, która objęła budowę nowych kładek i ścieżek dla pieszych, mnóstwo nasadzeń kwiatowych oraz budowę fontanny. Park jest fantastycznym miejscem na spacer, a jednocześnie na aktywne spędzanie czasu w mieście. Warto wybrać się tam nocą, gdyż podczas remontu umieszczono dodatkowe oświetlenie. Dzięki nowym lampom i źródłom światła wydaje się wtedy magiczny. Tuż obok znajduje się uroczy ogród różany pełen pachnących kwiatów.
Dworzec Miasto - Świdnica
Jednym z zabytków Świdnicy jest dworzec miejski w Świdnicy. Pierwotny dworzec, który znajdował się w innym miejscu i był jednopiętrową, przysłupową budowlą, został otwarty w 1844 roku. Zabytkowy budynek dworca powstał w 1905 roku. Natomiast pierwszy dworzec w tej lokalizacji został wybudowany w 1961 roku. Decyzję o stworzeniu nowego, znacznie większego dworca podjęto po tym, jak w 1898 roku przez Sobótkę przebiegła linia kolejowa Wrocław Główny – Kobierzyce. Projekt został ukończony w latach 1903-1905. Dworzec niszczał od 1945 roku gdyż był absolutnie nieprzydatny dla miasta tej wielkości pod względem eksploatacyjnym.
Jesienią 2010 roku rozpoczęto prace remontowe, które trwały do 2013 roku. Stacja Świdnica Miasto pełni rolę węzła przesiadkowego, po drugiej stronie torów znajduje się dworzec autobusowy. Połączenie kolejowe między Wrocławiem a Świdnicą zostało ponownie otwarte 15 grudnia 2013 roku. Dworzec jest obecnie ładny zarówno w środku, jak i na zewnątrz, chociaż w środku nie oferuje żadnych usług.
Add comment / Dodaj komentarz